Gwarancja ceny artykułów biurowych - pętla na szyi?

W postępowaniach przetargowych podanie najniższej ceny jest w dalszym ciągu głównym, a często jedynym kryterium stosowanym przez Zamawiającego przy wyborze oferty przetargowej. Wykonawca umowy - zgodnie z przepisami - ma obowiązek zagwarantować cenę wskazaną w ofercie do końca obowiązywania umowy. Niekiedy oznacza to okres roku lub nawet 2 lat. Kłopoty pojawiają się zawsze, kiedy na rynek zaczynają działać zmiany czynników cenotwórczych, takich jak choćby wahania kursów walut, cen surowców czy kosztów pracy. Wykonawca jest najczęściej jedynie pośrednikiem towarów objętych specyfikacją. Kupuje je od Dostawców (importerów / producentów), a ci z uwagi na brak zobowiązania do odbioru produktów (którego Zamawiający z ostrożności nie udziela), nie są w stanie w większości przypadków zagwarantować niezmienności cen.
 
Prawo zamówień publicznych dopuszcza możliwość zawarcia w specyfikacji klauzul waloryzacyjnych, które mogą uwzględniać ewentualne zmiany cen. Jest to jednak prawo, z którego Zamawiający korzystają opcjonalnie, co oznacza, że Wykonawcy przystępując do przetargu nie mają pewności, że waloryzacja cen będzie w danym przypadku zastosowana i w efekcie stając do rywalizacji o kontrakt przetargowy muszą ryzykować ponad swoje możliwości. Brak jest ochrony prawnej w stosunku do Wykonawcy, a zmiana ceny wskazanej w ofercie na wyższą jest uznawana za tzw. istotną modyfikację umowy - zatem jest niedopuszczalna. W myśl przepisów, zmiana cen może być zakwestionowana przez Zamawiającego również dlatego, że jest modyfikacją na korzyść Wykonawcy, a jej wcześniejsza znajomość mogła wpływać na rozszerzenie kręgu potencjalnych oferentów.
 
Mamy logiczną pętlę, która zaciska się na szyi Wykonawców oraz Dostawców decydujących się na udzielenie gwarancji „pomimo wszystko”, ale z drugiej strony wpływa na znaczące obniżenie jakości produktów i dostaw z uwagi na konieczność zrównoważenia rosnących kosztów. Można pokusić się o stwierdzenie, że w takiej sytuacji nikt nie wygrywa, a wszyscy są przegrani (także Zamawiający).
 
Ktoś powie, że w związku z tym Wykonawcy powinni uwzględniać dodatkową poduszkę marżową i zakładać zmianę rentowności dostaw już na etapie wyceny przetargowej. Ale życie pokazuje, że obawy o konkurencyjność oferty (czy też w tym przypadku jej brak) są silniejsze niż potencjalne ryzyko straty. Efekty to nierentowne kontrakty, które w ogólnym rozrachunku dla wielu Wykonawców skończyły się zamknięciem biurowego biznesu.
 
Z pewnością potrzebne są stosowne regulacje prawne, które zminimalizują ryzyko ciążące na Wykonawcach przetargu. Z jednej strony może to być nałożenie na Zamawiającego zobowiązania do odbioru wyspecyfikowanych w przetargu ilości tak, aby odpowiedzialność była podzielona między Zamawiającego / Wykonawcę i Dostawcę. Innym wyjściem z sytuacji może być - w przypadku wystąpienia obiektywnych zmian rynkowych - umożliwienie korekty cenowej, zarówno w zakresie podwyżki, jak i obniżki - dokładnie tak, jak ma to miejsce w sektorze finansowym. Niestety, w tej chwili prawo zamówień publicznych wciąż stoi po stronie Zamawiającego i na pewno jeszcze przez jakiś czas uczestnictwo w przetargach będzie się wiązało dla Wykonawcy z finansowym ryzykiem.

2018-02-13